Οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ: Η ελληνική πραγματικότητα πίσω από το τιμόνι

Η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ παραμένει μία από τις πιο συχνές και ίσως τις πιο υποτιμημένες παραβάσεις στους ελληνικούς δρόμους. Παρά τις κατά καιρούς εκστρατείες ενημέρωσης και τις νομοθετικές προβλέψεις, το φαινόμενο όχι μόνο δεν περιορίζεται, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί μία από τις βασικότερες αιτίες σοβαρών και θανατηφόρων τροχαίων.

Σε μια χώρα όπου η κοινωνική ζωή περιστρέφεται γύρω από το τρίο ‘’παρέα, φαγητό, αλκοόλ’’, η οδήγηση μετά από κατανάλωση αλκοόλ αντιμετωπίζεται, σχεδόν πολιτισμικά, ως κάτι αναμενόμενο.

Η φράση «δεν είμαι μεθυσμένος, απλώς ήπια λίγο» είναι κάτι περισσότερο από κοινότυπη. Είναι ο καθρέφτης ενός συλλογικού εφησυχασμού που μεταφράζεται σε στατιστικά που δεν λένε όλη την αλήθεια, αλλά υπονοούν μια πραγματικότητα που όλοι γνωρίζουμε αλλά λίγοι παραδέχονται.

Η πολιτεία και η κοινωνία έχουν υποτίθεται… κινητοποιηθεί. Στην πράξη όμως, η «κινητοποίηση» αυτή, παραμένει σε επίπεδο επικοινωνιακής ευαισθησίας και αποσπασματικής δράσης. Δηλαδή, όσο χρειάζεται για να φανεί ότι κάτι γίνεται, αλλά ποτέ αρκετά ώστε να γίνει ουσιαστική δουλειά. Οι καμπάνιες είναι σύντομες, οι έλεγχοι περιορισμένοι, και η κοινωνική ανοχή απέναντι στην οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ παραμένει υψηλή. Η παραβατική συμπεριφορά συχνά συγχωρείται, σχεδόν «κανονικοποιείται»  και μετατρέπεται από προσωπική ευθύνη σε αδιάφορη συνήθεια, με τις συνέπειες να καταγράφονται κάθε τόσο, στα δελτία τροχαίων δυστυχημάτων.

Όταν το κοινωνικό περιβάλλον θεωρεί λίγο πολύ αποδεκτό να… «την κάνει» ο οδηγός για να πάει σπίτι μετά από μια βραδιά γλεντιού, τότε τα μόνα λόγια που μπορούν να έχουν ένα ειδικό βάρος, δυστυχώς, είναι εκείνα μιας στοιχειοθετημένης δικογραφίας. 

Στην Ελλάδα, το όριο αλκοόλ με βάσει το νόμο για ερασιτέχνες οδηγούς είναι 0,5 γραμμάρια ανά λίτρο αίματος, ενώ για επαγγελματίες, και νέους οδηγούς, το όριο πέφτει στα 0,2 γραμμάρια. Η υπέρβαση αυτών των ορίων μπορεί να οδηγήσει σε χρηματικά πρόστιμα, αφαίρεση διπλώματος, ακόμα και ποινικές κυρώσεις, ειδικά αν προκύψει ατύχημα. Όμως η ύπαρξη του νόμου δεν επαρκεί από μόνη της για να περιορίσει την πρακτική, όταν ο έλεγχος είναι σποραδικός, το αλκοτέστ γίνεται περισσότερο σε εορταστικά τριήμερα και όχι σε μόνιμη βάση.

Οι επαγγελματίες οδηγοί αποτελούν μια ιδιαίτερη κατηγορία ευθύνης. Όχι μόνο επειδή οδηγούν για πολλές ώρες καθημερινά, αλλά και επειδή συχνά μεταφέρουν ανθρώπους ή βαριά φορτία. Ένα λεωφορείο, ένα ταξί, ένα φορτηγό δεν προσφέρουν κανένα περιθώριο λάθους όταν ο οδηγός τους δεν βρίσκεται σε πλήρη εγρήγορση.

Σε όλη την Ευρώπη η κατανάλωση αλκοόλ από επαγγελματίες οδηγούς είναι μεγάλη. Στη συντριπτική πλειοψηφία είναι οι οδηγοί που εκτελούν αστικά και περιαστικά δρομολόγια και όχι τόσο εκείνοι που ταξιδεύουν στις εθνικές και διεθνείς οδούς.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, τον προηγούμενο μήνα στη Γαλλία ελέγχθηκαν με αιφνιδιαστικό σχέδιο της αστυνομίας, σχεδόν όλοι οι οδηγοί σχολικών λεωφορείων της χώρας. Βρέθηκαν 49 οδηγοί υπό την επήρεια αλκοόλ.

Για τους περισσότερους από εμάς η φράση κυκλοφοριακή αγωγή σημαίνει εκμάθηση σημάτων και διαχωρισμός των χρηστών του δρόμου σε κατηγορίες. Λάθος. Μιλάμε για έναν δύσκολο αγώνα πολλών σχολικών ετών που ξεκινά από τη νηπιακή ηλικία.

Εννοείται, με τους γονείς αρωγούς – εμπνευστές με σωστή οδική και οδηγική συμπεριφορά στα πεζοδρόμια και στους δρόμους, εκτελώντας στο απόλυτο, όλα αυτά που κατακτούν τα παιδιά τους στο σχολείο από τους παιδαγωγούς. 

Το παιδί πρέπει να φτάσει στο σημείο να διακρίνει και να σέβεται, ως ενεργός πολίτης, τη διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στο δικαίωμα και την υποχρέωση, στο πλαίσιο μιας υγιούς κοινωνικής συνύπαρξης.

Να αποκτήσει οδική ενσυναίσθηση απέναντι στους υπόλοιπους χρήστες – συναδέλφους του οδικού δικτύου και ιδιαίτερα στις ευάλωτες ομάδες που κυκλοφορούν σε αυτό. Να μάθει να υπερασπίζεται το ορθό και το δίκαιο στην εφαρμογή των νόμων που διέπουν την κυκλοφορία

Να μάθει να κρίνει αυστηρά εκείνους που εθελοτυφλούν, δηλαδή εκείνους τους πολιτικούς σε θέσεις κλειδιά, που αφήνουν τη “βρώμικη” δουλειά για τους επόμενους.

Το ζήτημα της οδήγησης υπό την επήρεια αλκοόλ δεν είναι στατιστικό, δεν είναι θεωρητικό, δεν αφορά μόνο τους "άλλους". Είναι βαθιά κοινωνικό, και μέχρι να αλλάξει η στάση μας απέναντι σε αυτό, μέχρι να μάθουμε να λέμε “όχι, δεν θα οδηγήσω απόψε”, ο δρόμος θα παραμένει ένας τόπος όπου η τύχη έχει περισσότερο ρόλο απ’ ό,τι θα έπρεπε...